Društveno-geografske karakteristike naselja Đurđin
DRUŠTVENO-GEOGRAFSKE KARAKTERISTIKE NASELJA ĐURĐIN
Istorijat Đurđina
Đurđin se kao naselje pominje još u XV veku u dokumentima. Nekad je zbog mnoštva ritova i pošumljenosti bio omiljeno lovište subotičkih veleposednika.
U delu naselja prema Kaponji, rođen je i čuveni subotički lovac, putopisac i svetski putnik Oskar Vojnić.
O nazivu naselja Đurđin, postoje dve varijante od kojih ni jedna nije potpuna i do kraja dokazana.
Prema prvoj verziji, naselje je dobilo ime prema jednom pretku najbrojnije porodice Dulićevih koji se zvao Đura i koji je bio neobično visokog rasta.
Druga verzija, koja je verodostojnija je da je naziv Đurđin dat prema nazivu cveća „đurđin“, koje se gajilo u svakom dvorištu i svakom salašu, a i sada se dosta gaji, i to je u stvari jedna vrsta georgine (dalije).
Deo naselja Pavlovac, nosi ime prema manastiru reda Pavlina čiji su ostaci otkriveni i delimično ispitani u blizini bivše željezničke stanice Pavlovac.
Deo naselja Mala Pešta, zbog svoje grupisanosti i za razliku od ostalih raštrkanih salaša, dobilo je ime od samih meštana i taj se izraz odomaćio.
Geografski položaj i veličina
Naselje Đurđin nalazi se jugozapadno od Subotice, na udaljenosti od 20 kilometara. Kroz njega je prolazila pruga Subotica – Crvenka koja je ukinuta. Ima dobru drumsku vezu sa putevima koji su izgrađeni 1965. godine u dužini od oko 8 kilometara, do naselja Mišićevo, na putu Subotica-Sombor.
Vezu sa putem E-5 i naseljem Stari Žednik uspostavljena je putem izgrađenim 1975. godine u dužini od 7,5 kilometara.
Do 1950. godine Đurđin je bio naselje salašarskog tipa, većim delom raštrkano, uz nekoliko „šorova“, salaša i tri manje skupine salaša po nazivu Mala Pešta, Pavlovac i Đurđinski salaši.
Od 1950. godine počela je intenzivnija stambena izgradnja prema urbanističkom planu, tako da naselje dobija sve više karakteristike urbane sredine sa ulicama koje se seku pod pravim uglom.
U ovom periodu izgrađeno je 350 novih kuća i stanova. Osamdesetih godina Đurđin broji oko 640 domaćinstava od kojih 290 živi na salašima.
Reljef
Naselje se nalazi na nadmorskoj visini od 112-115 metara. Područje Đurđina zahvata površinu od 72 kvadratna kilometra. Severoistočna strana područja Đurđina je izrazito ravna,dok su jugoistočna, južna i jugozapadna strana blago zatalasane i predstavljaju najisturenije tačke Telečke visoravni. Pravcem sever-jug kroz područje Đurđina protiče Krivaja koja nastaje od tri potočića, Bajmočkog, Kaponjskog i Pavlovačkog. Oni se stapaju u potok Krivaja i teku zajedno na jug prema Bačkoj Topoli. Melioracionim radovima produbljena su i prokopana korita ovih potočića, tako da danas teku kroz prokopane, regulisane kanale. Na ovaj način isušeno je i pretvoreno u najplodnije tlo oko 400 hektara nekadašnjih ritova i regulisan nivo podzemnih voda.
Klima
Naselje se odlikuje umerenom kontinentalnom klimom, sa jasno izraženim godišnjim dobima. Prosečna temperatura vazduha je 21 stepen. Duvaju severni i jugoistočni vetrovi od kojih je jugoistočni češći. Padavina u proseku godišnje ima oko 500 mm tako da područje Đurđina je dosta sušno i poboljšanju zemljišta može da doprinese izgradnja akumulacija za navodnjavanje. Podzemne vode nalaze se na dubini od 10 – 12 metara. Drugi sloj je na 45 – 50 metara, i treći sloj se nalazi na dubini od 112 – 118 metara.
Pedološki sastav
Površinsko oranični sloj čini vrlo plodni černozem debljine od 50 – 70 centimetara. Ispod njega se nalazi deblji sloj ilovače prosečne debljine do 8 metara, a zatim sloj peskovite gline i ispod njega sloj sive gline.
Biljni i životinjski svet
Intenzivnom obradom zemljišta, struktura flore je svedena na kulturne biljke, i samo u užim pojasevima pored Krivaje zadržale su se autohtone vrste pretežno trava. Od visokog rastinja preovlađuje bagrem (akacija). Faunu čine vrabac, gugutka, divlji golub „grivnaš“, jarebica, prepelica, lisica, tvor, zec, hrčak, lasica i kasnije naseljene vrste divljači od kojih preovlađuje fazan i srne.
Kratak istorijat kretanja stanovništva
Pretežni deo stanovništva Đurđina ranije su sačinjavali bunjevci uz nekoliko desetina mađarskih porodica.
Nakon rata otvaranjem društvenih sektora poljoprivrede i povećanom potrebom za poljoprivrednom radnom snagom, u stvorenim organizacijama, počelo je masovnije dolaženje sezonske radne snage i to pretežno iz zapadne Bosne, iz okoline Sanskog Mosta, i zapadne Srbije, iz okoline Loznice.
Veći deo mlađih sezonaca zadržao se ovde trajno, zapošljavao se i formirao porodice.
Ovim načinom naseljavanja, nacionalna struktura se donekle izmenila, tako da 1981. godine 18% stanovništva čine stanovnici srpske nacionalnosti koji su na ovaj način doseljeni.
Organizovane kolonizacije posle rata na području Đurđina nije bilo. Nacionalna struktura po popisu stanovništva iz 1981. godine je sledeća:
- 56 % Hrvata
- 18 % Srba
- 8 % Mađara
- 8 % Bunjevaca
- 9 % Jugoslovena
- 1 % Ostalih
Procenat „ostalih“ čine Crnogorci, Makedonci, Slovaci, Ukrajinci, Rusini, Slovenci, Albanci i Romi. Đurđin je po popisu stanovništva iz 1981. godine imao 2300 stanovnika.
Naselje
U to vreme Đurđin je bilo urbanizovano naselje sa izgrađenom osmogodišnjom školom, zdravstvenom stanicom, veterinarskom stanicom, prodavnicama, bankom, poštom, restoranom, benziskom stanicom, pekarom, drvarom.
Godine 1973. samodoprinosom građana izgrađena je vodovodna mreža sa 350 kućnih priključaka. Stanovništvo se pretežno bavilo poljoprivredom. Od 7200 hektara na koliko se površine Đurđin rasprostire, preko 4000 se nalazilo u društvenom sektoru, a ostalo u privatnom. Ratarstvo je bilo najrazvijenije. Od ratarskih kultura najzastupljeniji je bio kukuruz, pšenica, suncokret, ječam, šećerna repa.
Stočarstvo je bilo slabije razvijeno, ali se udruživanjem poljoprivrednih proizvođača sa kooperacijom sve više stvarale tzv. mini farme na kojima se godišnje tovilo oko 13000 svinja i oko 2000 junadi. Druge vrste stoke se nisu gajile intenzivno, zastupljene su bile u manjem broju na imanjima zemljoradnika.
Glavni nosilac poljoprivredne proizvodnje u mestu je „Nova Brazda“ koja je solidno snabdevena sa mehanizacijom, tako da se radovi mogu obaviti u optimalnom roku. I kod individualnih vlasnika se nalazi dobar broj traktora i kombajna kao i priključnih mašina, mada sa velikom prosečnom starošću.
Industrijskih pogona nema u Đurđinu, a ni građevinskih. Zanatstvo je takođe nerazvijeno.
Snabdevanje meštana se obavlja preko jedne samousluge i dve prodavnice mešovite robe. U Đurđinu postoje tri kafane i jedan restoran sa automatskom kuglanom koji već duže godina nije u funkciji. Naselje ima i benzinsku pumpu koja takođe dosta godina nije u funkciji.
Saobraćaj se nakon ukidanja željezničke pruge Subotica-Crvenka, obavlja isključivo drumskim putem, gde za prevoz putnika „Subotica-trans“ održava stalne linije Đurđin-Subotica i obratno.
Zdravstvena stanica izgrađena je 1971. godine. U njoj se nalazi ambulanta opšte prakse bez stalnog lekara, zubna ambulanta takođe bez stalnog lekara prostorije za apoteku i manju laboratoriju koje uopšte ne rade.
O.Š. „Vladimir Nazor“ u Đurđinu otvorena je 1962. godine i dograđena 1965. godine.
Kulturna delatnost se nekada odvijala preko Doma kulture koji je izgrađen dobrovoljnim radom meštana od materijala sa nekoliko srušenih salaša. Otvoren je 9. aprila 1949. godine kao prvi zadružni dom na području Srbije. U njemu se nalazi bioskopsko-pozorišna sala sa 250 sedišta, nalazila se biblioteka sa 5000 knjiga koje sada nema, disko-klub koji je pretvoren u prodavnicu, tzv. „televizijska sala“ sa 60 mesta i još drugi sadržaji tipa kancelarija.
Repčen Dragan