Grad Subotica obeležio osamdeset godina od stradanja stanovnika Mišićeva i Rate

Stanovnici Mišićeva i bajmočke Rate obeležili su danas osamdesetu godišnjicu deportacije skoro svih stanovnika ovih naselja u logore Barč i Šarvar, koja se odigrala 14. juna 1941. godine. Kod spomen-ploče na Domu kulture u Mišićevu i na osnovnoj školi u Rati, venac je, u ime gradonačelnika Stevana Bakića, položio šef Kabineta gradonačelnika Sava Stambolić, zajedno sa načelnikom Severnobačkog okruga Bojanom Šoralovim, čime je Grad Subotica odao poštu žrtvama ovog zločina od pre osam decenija.

Vence kod spomen-obeležja na školi u Rati, položili su i predstavnici Mesne zajednice Bajmok, Kola srpskih sestara, kao i Udruženja potomaka i poštovalaca ratnih dobrovoljaca 1912-1918, koje je bilo i domaćin komemorativnog skupa.

Nakon što je odata počast, paroh bajmočki, prezviter Igor Stakić, služio je parastos za sve koji su stradali u logorima Barč i Šarvar između 1941. i 1945. godine, u kojem su molitvenog učešća uzeli i šef kabineta Stambolić i načelnik okruga Šoralov. Nakon pomena prisutnima se, u ime gradonačelnika Stevana Bakića i Grada Subotice, obratio Sava Stambolić.

On je okupljene najpre pozdravio u ime gradonačelnika, koji nije mogao lično da bude prisutan usled ranije ugovorenih i neodložnih obaveza. Šef kabineta Stambolić je potom naveo da ga današnja komemorativna svečanost navodi na tri važna pojma i poruke koje žel da pošalje na mestu sa kojeg su na današnji dan, 1941. godine, u zatočeništvo i stradanje krenuli žitelji Rate i Mišićeva.

„Sećanje, odnosno kultura sećanja, je prvi pojam koji se javlja kada razmišljamo o tim tragičnim danima. Naš narod i država je nisu dovoljno negovali tokom prethodnih decenija. To se danas menja i prisustvo predstavnika Grada i države danas ovde nije stvar dobre volje ili nekakav izuzetak, već sistemsko opredeljenje, kako Grada Subotice, tako i države Srbije, da se svako srpsko stradanje, svuda gde naš narod živi, uvrsti u redovne komemorativne kalendare svih nivoa vlasti. To je opredeljenje i politika Srbije, od najvišeg do lokalnog rukovodstva. Tako je naš Grad obeležio već ove godine stradanje kelebijskih Srba, u aprilu 1941, a postavljena je i izložba o jasenovačkom logoru u vestibilu Gradske kuće. Tako, na ozbiljan i žrtava dostojan način obeležavamo osamdesetu godišnjicu od početka tragičnog Drugog svetskog rata na našim prostorima.“ – istakao je on.

Šef kabineta Stambolić nastavio je, govoreći o jedinstvu i solidarnosti srpskog naroda, kao nečega što je bilo ključno da se preko 3.000 dece spase iz logora u Šarvaru, pošto su oni Srbi kojima nije bilo zabranjeno da žive u Hortijevoj Mađarskoj, uložili, zajedno sa Srpskom pravoslavnom Crkvom najveći napor da pomognu svoje sunarodnike koji su proterani i ostavljeni da umiru u logorima.

„Plemeniti ljudi iz starih bačkih srpskih porodica nisu dozvolili da njihova braća poreklom iz Bosne, Hercegovine, Like, Banije, Crne Gore, pate i umiru. Vodili su se mišlju Save Tekelije, da nikada ne smemo da dozvolimo da nas pitanje zavičajnog porekla podeli kao Srbe i nesebično su davali sebe. Veliki dr Kosta Hadži iz Novog Sada, dr Miloš Rafajlović iz Subotice, kao uticajni intelektualci sa dobrim vezama, sveštenici poput aleksandrovačkog paroh Staniše Mihajlovića, a svi na čelu sa blažene uspomene Episkopom bačkim dr Irinejem Ćirićem, koji je bio spreman na svako poniženje i žrtvu da obezbedi od okupatorskih vlasti dozvolu da se spasu srpska deca. To je duh koji danas država i sistemski sledi, boreći se za srpski narod gde god da on živi, a i Grad Subotica će činiti sve da otrgne od zaborava ove velike ljude i njihovu plemenitu akciju, koja je spasila i jednog Jovana Dejanovića, potonjeg čuvenog gradonačelnika Novog Sada.“

Na kraju je Stambolić naglasio da je treći važan pojam prijateljstvo između srpskog i mađarskog naroda i srpske i mađarske države. Prijateljstvo koje se temelji na poštovanju za žrtve, na delima poput čina Nandora Erdeljija iz Bajmoka, koji je u Šarvar slao hranu i odeću za Srbe ili mađarskih lekara koji su u Subotici, na crkvenom imanju kod Vodice besplatno lečili povratnike iz logora, kao i mnoge komšije koji su branili svoje susede Srbe ili čuvali njihova imanja i vredne stvari do povratka iz logora. On je istakao i odnos Republike Mađarske, koja je obeležila dostojno mesto logora u Šarvaru, gde meštani održavaju groblje skoro hiljadu Srba koji su tamo ostavili svoje kosti. Film o stradanju srpskog naroda u Bačkoj 1941. godine emitovan je i na mađarskoj nacionalnoj televiziji, zaključio je i dodao da su Grad Subotica i država Srbija na raspolaganju potomcima šarvarskih stradalnika za najbolji kontakt i odnos sa vlastima mađarske i naselja Šarvar, ukoliko je bilo šta potrebno unaprediti u vezi sa tamošnjim grobljem ili spomen obeležjima.

Nakon obraćanja Save Stambolića usledio je istorijski čas, u kojem su uzela učešća deca sa Rate, njihovi roditelji, deke i bake, koji su svedočili o saznanjima koja imaju o stradanjima svojih bližnjih u logorima Barč i Šarvar. Uz mnogo emotivnih i potresnih iskustava o golgoti koju su prošli njihovi preci ali i svedočenja o primerima humanosti i solidarnosti, učenici škole su izvukli zaključke o istorijskim događajima koji su zauvak ostavili dubok utisak na žitelje Rate i Mišićeva.

Istorijski čas, kome su prisustvovali i u njemu učestvovali šef kabineta Stambolić i načelnik okruga Šoralov, zaključio je današnje komemorativne svečanosti na bajmočkoj Rati.