Svečano otkriven spomenik kralju Petru Prvom Karađorđeviću

Izaslanik predsednika Republike Srbije Aleksandra Vučića, ministarka za rad, zapošljavanje, boračka i socijalna pitanja prof. dr Darija Kisić Tepavčević, i gradonačelnik Subotice Stevan Bakić danas su, na platou ispred Sokolskog doma u Subotici, svečano otkrili spomenik kralju Petru I Karađorđeviću. Ministarka Kisić Tepavčević je, obraćajući se zvanicama i građanima, rekla da je ovo godina u kojoj obeležavamo vek od smrti Kralja Petra Prvog Karađorđevića, jednog od najznačajnijih srpskih vladara, i da joj je čast i zadovoljstvo što ima priliku da prisustvuje otkrivanju spomenika velikanu naše istorije, kralju pobedniku i ujedinitelju, kralju koga je narod voleo i cenio i kralju koji je pokazao kako se čuva i voli svoja zemlja.

Uz podsećanje da je u vreme kralja Petra I Karađorđevića Srbija doživela svoje najslavnije trenutke, ministarka Kisić Tepavčević je istakla da generacije pamte veličenstvene pobede u balkanskim i Prvom svetskom ratu, kao i oslobođenje Stare Srbije od osmanske vladavine.

Navela je da je rezultat njegove vladavine bilo i stvaranje Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca u kojoj su se Srbi našli ujedinjeni u jednoj državi, da ga je narod upamtio kao skromnog čoveka koji je sa svojom vojskom i oficirima proživeo sve strahote albanske golgote i da je svima u amanet ostavio „da uvek budemo na strani slobode, pravde i mira, štiteći interese svog naroda i svoje zemlje“.

„Građani Srbije danas žive u uređenoj, demokratskoj, prosperitetnoj, ekonomski naprednoj i slobodnoj državi. Put do takve države nije bio lak. Kroz stoleća, vekove i godine, naša država se gradila, razvijala, obnavljala, uzdizala, čemu su mnogi pojedinci dali nemerljiv doprinos. Zato je sećanje na njih obaveza budućim pokolenjima – da nikad ne zaborave svetle trenutke naše prošlosti i one koji su život posvetili ostvarenjima najvećihih i najuzvišenijih ideala”, naglasila je Darija Kisić Tepavčević.

Gradonačelnik Bakić je podvukao da je ovo istorijski i veličanstven dan za Suboticu, dan u kojem najseverniji grad u Srbiji odaje počast kralju Petru I Karađorđeviću, njenom najvoljenijem vladaru.

Kralj Petar je, rekao je, 1912. godine, u veliko delo oslobođenja i ujedinjenja krenuo na krajnji jug naših istorijskih prostora, da bi ga 1918. okončao ovde, na severu, koji je njegovu slavnu vojsku dočekao sa velikom toplinom i jedinstvenim oduševljenjem.

Naveo je kako je prošao jedan vek od kraljevog upokojenja 1921. godine, da je Subotica za njim iskreno žalila i da svedočanstva iz tog vremena govore o zvonjavi svih crkava u gradu, bez obzira na konfesiju.

Podsetio je da je komemorativnu sednicu održala i gradska skupština na kojoj su govorili ugledni Srbi, Bunjevci, Mađari, Hrvati i Jevreji, svako sa svog stanovišta.

Citirao je i deo obraćanja mađarskog predstavnika dr Edena Nađa koji je, između ostalog, o kralju Petru rekao: „Svaki poštovalac prava, slobode, zakona i ustava sa pijetetom misli na njegov život, delovanje i celu vladavinu, jer je bio utelovljenje prava, zakonitosti i pravde. U njemu smo, uvek i svuda, videli neumornog radnika – kralja koji se brine za dobrobit svojih naroda, koji duboko oseća odgovornost i stoji u službi opštih. Zbog toga ćemo i mi Mađari da očuvamo njegov pomen, među osećajima poštovanja i blagodarnosti“.

Duboke istine je, dodao je, izrekao pre jednog veka ovaj predstavnik jedne manjinske zajednice.

„Veoma mi je drago što danas zaista zajedno čuvamo njegov pomen. Što smo odluku o podizanju ovog spomenika doneli u punom saglasju i jedinstvu, baš kao što su to Subotičani učinili i na sednici skupštine od 20. juna 1920. godine, kada je odlučeno da se ovaj divni park kod Železničke stanice nazove po kralju Petru i da mu se u gradu, kako su naglasili u obrazloženju svoje odluke, podigne spomenik 'kao budna opomena budućim pokoljenjima na bratsku slogu, ljubav i jedinstven rad'“, naveo je Bakić.

Istakao je da su nesrećne privredne i političke krize i pogubne ideologije osujetile ostvarenje te plemenite odluke, sve do danas, „kada u vremenu mira, političke stabilnosti, saradnje i ekonomskog napretka, koje nam je omogućila politika predsednika Aleksandra Vučića, ispunjavamo zavete predaka“.

„To činimo i tačno jedan vek otkada su nastala subotička naselja Novi Žednik i Višnjevac, kao prva od nekoliko sela koja će podići solunski junaci. Heroji koji su Srbiju oslobađali u ime kralja Petra i ovenčali ga tom najlepšom titulom – Oslobodilac! Često se zaboravlja da je pet hiljada od tih solunskih dobrovoljaca bilo sa prostora Bačke i Banata i da su oni bili jedinstveni u svom poštovanju prema kralju Petru, sa svojim saborcima iz Like, Crne Gore, Bosne i Hercegovine i drugih krajeva“, naglasio je gradonačelnik Bakić.

Koliko god želeli da ga prisvojimo sebi, ukazao je, „mi Subotičani znamo i ovim spomenikom veličamo njegov značaj za ceo srpski narod“.  

Simbolika njegovog života u Srbiji, dodao je gradonačelnik Bakić, zatim u Francuskoj, Švajcarskoj, Crnoj Gori, njegove borbe za prava i slobodu Srba u Bosni i Hercegovini, njegovo viteštvo i spajanje najboljeg što je naučio na zapadu sa duhom našeg pravoslavnog istoka, sve ga to čini vladarom koji je simbol srpskog naroda, kako onog sa početka dvadesetog, tako i ovog sa početka dvadeset i prvog veka.

„Zato mu spomenici niču ili se obnavljaju od njegovog banatskog Petrovgrada, preko Bačke Palanke, Kikinde, Bečeja i naše Subotice. Predvođeni veličanstvenim novosadskim konjanikom, čijim je otkrivanjem, predsednik Aleksandar Vučić, vratio onaj značaj koji oslobođenje i ujedinjenje iz 1918. godine imaju za prostor današnje Vojvodine. Subotica se danas pridružuje toj obnovi državotvorne svesti, ponosa i unapređenja spomeničke baštine u našoj zemlji. Danas šaljemo jednu lepu sliku, sliku bratske sloge, ljubavi i jedinstva, po čemu je Subotica uvek bila prepoznatljiva. Šaljemo i sliku jedne pristojne Srbije. Zato sam danas ponosan na moju Suboticu i moju Srbiju”, poručio je gradonačelnik Stevan Bakić, i dodao da se zahvaljuje svima koji su doprineli ovom svečanom, istorijskom trenutku za Suboticu.  

Nakon otkrivanja spomenika, mali pomen kralju Petru I Karađorđeviću služio je Njegovo preosveštenstvo Episkop mohački g. Damaskin, sa sveštenstvom Eparhije bačke.

Svečanom otkrivanju spomenika prisustvovali su savetnik predsednika Republike Dejan Savić, načelnik Severnobačkog upravnog okruga Bojan Šoralov, predsednik Skupštine grada Subotice dr Balint Pastor, predstavnici nacionalnih saveta mađarske, bunjevačke i hrvatske nacionalne manjine, predstavnici vojske i policije, zamenik gradonačelnika Subotice Imre Kern, pomoćnici gradonačelnika, članovi Gradskog veća i odbornici u gradskom parlamentu, kao i veliki broj građana.

Ceremonija svečanog otkrivanja spomenika počela je himnom „Bože pravde“ u izvođenu Subotičanke Mirne Radulović.

Autor spomenika je akademski vajar Zoran Ivanović. Skulptura kralja Petra, izrađena u stojećem stavu mirotvorca i državnika, visoka je 4,2 metra i teška 1,3 tone. Delo je Umetničke radionice „Kuzman“ iz Smedereva, a postavljena je na postament od aranđelovačkog granita visine 5,6 metara.

Ovaj projekat je realizovan u najvećem razumevanju i saradnji sa predstavnicima nacionalnih manjina. Skupština grada Subotice je na sednici održanoj 28. maja 2020. godine, na Spasovdan, jednoglasno donela odluku o postavljanju spomenika kralju Petru Prvom Karađorđeviću (1844-1921), kao i za ličnosti koje su značajne za ovdašnje Mađare, Bunjevce i Hrvate – bivšem gradonačelniku Subotice Karolju Birou (1864-1952) i biskupu Ivanu Antunoviću (1815-1888).

Sredinom oktobra 2020. godine, u parku pored katedrale Svete Terezije Avilske, svečano je otkriven spomenik Ivanu Antunoviću, a početkom juna ove godine, na Trgu republike, ispred Gradske kuće, Karolju Birou.