Obeležena 69. godišnjica deportacije Jevreja

Komemoracija povodom 69. godišnjice deportacije oko četiri hiljade Jevreja iz Subotice održana je danas, kod Sinagoge. Subotički Jevreji su 16. juna 1944. deportovani iz geta u tranzitne logore, a potom u Aušvic i druge koncentracione logore širom Evrope. Vence na spomenik stradalim Jevrejima u dvorištu Sinagoge položile su delegacije ambasade Mađarske u Srbiji, generalnog konzulata Republike Hrvatske u Subotici, Gradske uprave Subotica, Severnobačkog okruga, SUBNOR-a Subotica, Saveza jevrejskih opština Srbije, jevrejskih opština Beograd, Novi Sad i Zrenjanin, Jevrejske opštine Subotica, potomci žrtava Holokausta i predstavnici pojedinih udruženja i političkih partija.

Gradonačelnik Subotice Modest Dulić je istakao da o tome koliko je teška i tragična sudbina jednog naroda najbolje svedoči da je njegovo stradanje u zločinima tokom Drugog svetskog rata postalo svetski simbol za stradanje.

- Naša obaveza je da budemo na usluzi Jevrejskoj opštini, da očuvamo tradiciju i učinimo sve što je u našoj moći da od zaborava sačuvamo uspomene i simbol ovog velikog naroda. Grad će biti partner i Evropskoj zajednici da sačuvamo sećanje na stradale, na njihove pretke i da to partnerstvo prenesemo i na njihove potomke kako se nikada ne bi zaboravilo da je u ovom gradu postojala i da i dalje postoji jevrejska zajednica, rekao je Modest Dulić.

On je kazao da je Suboticu teško zamisliti bez neizbrisivog traga jevrejske zajednice, naročito u privredi i graditeljstvu.

- U tom kontekstu, sa ponosom ističem da smo u ovom kriznom vremenu uspeli da prikupimo sredstva za obnovu Sinagoge, jednog od arhitektonskih simbola našeg grada. Uveren sam da ćemo u narednom periodu vratiti stari sjaj ovom graditeljskom remek-delu kao simbolu zajedništva i solidarnosti svih naroda koji žive u našoj Subotici. Nije dovoljno samo sećati se nego sva sećanja zabeležiti kao trajnu poruku ali i opomenu naraštajima koji dolaze, jer stara jevrejska izreka glasi – ’Zaboraviš li, ponoviće ti se’, poručio je gradonačelnik Dulić.

Predsednik Saveza jevrejskih opština Srbije, Ruben Fuks, kazao je, između ostalog, da je krajem 19. i početkom 20. veka tolerancija postepeno uzimala maha u Auastrougarskoj i da to koindicira i sa unapređenjem privrednog života u Subotici, dolaskom železnice i pojavom industrije, u kome su aktivno učestvovali i Jevreji.

- Jevreji su se uklopili u ovu sredinu i doprinosili razvoju ovog grada. To, naravno, nije išlo uvek glatko i bez poteškoća, bilo je otpora. I pored toga, doprinos Jevreja sve više je rastao, do pred Drugi svetski rat, kada Evropa pokazuje svoje ružno lice. Jevreji Subotice postepeno siromaše do 1944. godine, a te godine su i opljačkani, sabijeni u geto, deportovani uglavnom u Aušvic i pobijeni u veoma velikom broju, rekao je Fuks.

Sinagoga u Subotici je, kazao je Fuks, simbol razvoja jevrejskog lokalnog stanovništva.

- Sinagoga u Subotici je simbol razvoja lokalnog jevrejskog stanovništva koje je u nekom momentu trebalo jednu bogomolju ove veličine, steklo sredstva da može da je gradi i imalo sluha za vrlo moderan stil – secesiju, koja je tada bila u povoju. Ubistvom jednog od arhitekata Sinagoge, 1944. u Budimpešti, zaokružuje se jedan lep period sa veoma tužnim krajem. Nama malobrojnima je ostalo da se sećamo, da negujemo to što smo uspeli da uradimo i da pokušamo da živimo dalje, naglasio je Ruben Fuks.

Godišnjica sećanja na deportaciju subotičkih Jevreja u dvorištu Sinagoge održana je uz prigodan umetnički program, a nakon molitve i polaganja venaca priređen je prijem u Jevrejskoj opštini.