„Grad biciklista“ u Budimpešti

Gradski muzej Subotica je 2011. godine priredio izložbu „Grad biciklista – istorijski, etnološki i umetnički aspekti bicikla u Subotici“ koja je  nakon gostovanja u Beogradu u Etnografskom muzeju i muzejima u Zrenjaninu, Kikindi i Bačkoj Topoli, 14. aprila tekuće godine otvorena u Etnografskom muzeju u Budimpešti. Izložba je postavljena sa prezentacijom biciklističkog kulture u Budimpešti i može da se pogleda do 28. septembra.

Autori izložbe su istoričar Mirko Grlica, istoričar umetnosti Olga K. Ninkov, etnolog Judita Rafai (Subotica ) i etnolog Đerđ Mate (Budimpešta). Prilikom otvaranja izložbe, uvodnu reč su držali Lajoš Kemeči, direktor Etnografskog muzeja u Budimpešti, Ištvan Hulo, direktor Gradskog muzeja  Subotici, Valerija Agošton Pribila, savetnik za kulturu grada Subotice, a izložbu su otovrili Judita Hamerštejn, zamenik sekretara Državnog odeljenja ljudskih resursa zadužena za kulturu i Roland Perenji, šef odeljenja Kišceli muzeja.

„Grad biciklista“ prikazuje kulturu biciklizma dva grada od druge polovine 19. veka posredstvom različitih predmeta, tekstova i fotografija. Promocija biciklizma u Subotici i Budimpešti se vezivala za različita udruženja i klubove, a dominantnu ulogu je pri ovome imao sportski biciklizam. Jedna od dodirnih tačaka dva grada je lik Lajoša Vermeša (Subotica, 1860 – Subotica, 1945), koji je prvi doneo bicikl u Suboticu, vrativši se iz Budimpešte 1879. godine. Pored klubova i sportskih udruženja na izložbi dolazi do izražaja prezentacija proizvodnje i servisiranja bicikli. Tako je prisutna subotička fabrika „Partizan“ i fabrika Manfreda Vajsa iz Čepela, itd.

Saznajemo da je preteča fabirke „Partizan“, fabrika „Rotman“ osnovana 1888. godine, počela prozivodnju bicikli 1936. godine na osnovu licence čepelske fabrike. Bicikl u 20. veku postaje sredstvo rada, sporta, ali i modni trend važan element urbanog identiteta. „Grad biciklista“ prikazuje savremene trendove gradskog biciklizma, kao što je Kritična masa u Budimpešti pokrenuta 2004. godine i mnogo stariji subotički Trimbi. Subotica je jedan od retkih gradova gde je podignut i spomenik sa motivom bicikla (Spomenik Ivanu Sariću, 1985), a u gradu postoji više umetnika koji su deo svog stvaralaštva bazirali na motivu bicikla. Na izložbi su tako izložena dela Mikloša Biroa (1948–1975), Edite Kadirić (1976), Srđana Milodanovića (1982), Laure Peić Sagmajster (1969), Ištvana Sajka (1955) i Tibora Sarapke (1963).